සාහිත්‍ය ලෝකය දවසින් දවස යාවත්කාලීන වෙමින් ඉදිරියට ගමන් කරන්නකි. ඒ ඒ යුගවලදී මානවයාගේ ක්‍රියාකාරකම් මත සාහිත්‍ය තුළද නව ප්‍රවණතා බිහිවීම සිදුවිය. සමකාලීන ලෝක සාහිත්‍ය ඉතාම වේගවත් වැඩබිමකි. දිනෙන් දින නව සංකල්ප බිහිවෙමින් ඇත්තේ මානව ජීවිතය පත්ව ඇති සංකීර්ණතාවය නිසා විය යුතුය. රශ්මික මණ්ඩාවල විසින් පරිවර්තනය කර ඇති ‘ලොතරැයිය සහ තවත් කෙටිකතා‘ කෘතියට පාදකව ඇත්තේ එවැනි වෙනස් ආරේ නූතනයට සමීප කෙටිකතාය. 

කෙටිකතා හතකින් සමන්විත පොතේ පළමු කතාව ෂර්ලි ජැක්සන්ගේ ලොතරැයිය නම් කෙටිකතාවය. මෙය ඔබ මීට පෙර සමහරවිට කියවා ඇති කෙටිකතාවක් වුවද, මේ නව පරිවර්තනය තුළ එහි තේමාව තීව්‍ර ලෙස දැනෙයි. ෂර්ලි ජැක්සන්ගේ දැක්ම මීට වසර තිහ හතළිහකට පෙරදී වුවද නූතනවාදීය. ඇය ඉඟි කරන ලෝකය බොහෝ විට තවමත් ඇත්තේ අනාගතයේ තැනකය. අප ඒ වෙත යනවාද නැද්ද යන්න තීරණය කරන්නට නම් ලොතරැයිය කෙටිකතාව ඔබ කියවිය යුතුය. එහි අවසානය ඔබව කෙතරම් කම්පනයකට හසුකරනවාද යත්, ඔබ ලොතරැයියෙහි අර්ථය ගැන අලුතින්ම සිතනවා ඇත. 

දෙවැනි කතාව ලෙස තෝරාගෙන ඇති ට්සිකා කෝටාගේ පොළව ලේ උරා බීහ නම් කෙටිකතාව 2022 වසරේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය කෙටිකතා තරඟාවලියෙන් ජයග්‍රහණය කළ කෙටිකතාවය. මෙය අපව ආදී කාලීන යුගයට කැඳවාගෙන ගියද, කතාව තුළ කෝටා අපට අභිමුඛ කරන්නේ නූතනයේ බහුල ‘සීරියල් කිලර්‘ හෙවත් දාම ඝාතක මානසිකත්වය අතීත ගෝත්‍රික සමාජයක් තුළ ගැවසුණ ආකාරයයි. මිනිස් ආශාවේ අනන්තය කෙබඳුදැයි ප්‍රශ්න කෙරෙන මේ කෙටිකතාව ඉතා ප්‍රභල කෙටිකතාවකි. 

තුන්වැනි කෙටිකතාව 2022 වසරේ නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මානය දිනාගත් ප්‍රංශ ලේඛිකාව ඇනී අර්නෝගේ යළි පැමිණීම් නම් කෙටිකතාවයි. මවක සහ දුවක අතර පවතින සදාතනික ආදරය සහ ගැටුම සංකේතවත් කරන ඇනී අර්නෝ දේශසීමා ඉක්මවා යමින් මව සහ දියණිය අතර ඇති පොදු මානව චර්යාවන් අපට සමීප කරයි. මේ කතාවේ එක්තැනක මෙවැනි වාක්‍යයක් හමුවෙයි. 

“ඇගේ නවාතැන පුරවා දමන්නට සමත් බුෆේ එකක් සහිත මේසයේ එකිනෙකාට මුහුණලා අපි වාඩිවීමු. ඇය මෙතනට පැමිණියායින් පසුව මෙහි පැමිණි පළමු වතාවේ ඇය පැවසූ දෙයක් මට මතක් විය. “මම ලොකු මේසයක් ගෙනාවා. අඩු ගාණේ දහදෙනෙක්ටවත් ඒකෙ වාඩිවෙන්න පුළුවන්!” එක්වරක් නොව, වසර හයක් පුරාවටම ඇය එය පැවසුවාය.“ 

මේ දියණියගේ මව මෙතරම් විශාල මේසයක් ගෙනැවිත් බලාපොරොත්තු වන්නේ තම දියණිය පවුලේ අය සමඟ ඇයව බැලීමට පැමිණීම බව කතුවරිය සංකේතීයව අපට කියාපාන්නීය. එහෙත් වසර හයක් පුරා එකම කතාව කීවද දියණිය එම ඉල්ලීම ඉෂ්ට කර නොමැති බව කීමෙන් පෙනී යන්නේ මව සහ ඇය අතර ඇති සම්බන්ධයේ ස්වභාවයයි. කතුවරිය කෙතරම් දක්ෂදැයි ඒ පේළියෙන් පවා අපට පෙනී යයි. 

ඉන්පසුව හරුකි මුරකමිගේ Birthday Girl නම් සුප්‍රකට කෙටිකතාව අපට සම්මුඛ කරමින් වෙනස්ම ලෝකයකට අපව කැඳවාගෙන යන්නට පරිවර්තකයා සමත්කම් දක්වයි. තම විසිවන උපන්දිනයදා අවන්හලේ රාජකාරියේ යෙදී සිටින තරුණියකට, අවන්හලේ කළමනාකරු හදිසියේ අසනීප වීම නිසා, අවන්හල අයිතිකරුගේ කාමරයට කෑම රැගෙනයාමට සිදුවෙයි. එතැනින් පසු සිදුවන්නේ අප කිසිසේත්ම අපේක්ෂා කරන සිදුවීඹ් මාලාවක් නම් නොවේ. 

ඊළඟ කෙටිකතාව, බුකර් සම්මානයෙන් පවා පිදුම් ලද නයිජීරියානු ලේඛක බෙන් ඔක්රිගේ අභිරහස් මූලාශ්‍රය නම් කෙටිකතාවය. ජලයට යමක් එකතු කරමින් රජය විසින් යම් ව්‍යාපෘතියක් කරන්නේයැයි විස්වාස කරන මිතුරන් කිහිපදෙනෙකු අත්විඳින ඉරණම කතාවට පාදක වී ඇත. නූතන දේශපාලන සංදර්භය මැනවින් වටහා ගන්නා බෙන් ඔක්රි, මෙම කෙටිකතාව නුතන ලංකාවේ ස්වභාවයද තරමක් හෙලිකරන බව පෙනී යයි. කෙසේ වුවද මෙය අනාගතයේ  සිදුවිය හැකි තත්වයක් පරිකල්පනය කිරීමක් ලෙස සැලකිය හැකිය. අප ගමන් කරමින් සිටින්නේ මේ කතාවේ කියවෙන පරිදිම භයානක පානීය ජල හිඟයකට බව වටහාගැනීමට මහා සමීකරණ අවශ්‍ය නැත. මේ අනාගතවාදී දැක්ම සහ පරිකල්පනය අපේ චින්තන ධාරාව කම්පනය කරවයි. 

ඊළඟ කතාව ලෙස අපට හමුවන්නේ 2022 වසරේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය කෙටිකතා තරඟයෙන් ෆැසිපික් කලාපය ජයග්‍රහණය කළ ෆීජි දූපත්හි වෙසෙන මේරි රොකන්ඩ්‍රාවුගේ කෙටිකතාවය. ෆීජී සමාජය වසාගෙන ඇති දුප්පත්කම, අවනීතිය, අරාජික බව සහ මිත්‍යාවේ ස්වභාවය මේරි තම කතාවට මැනවින් හසුරගන්නේ ඇගේ ප්‍රබන්ධයට සියුම් හෝ හානියක් කරන්නේ නැතිව වීම ඇගේ විශිෂ්ටත්වය කියාපාන්නකි. 

අවසාන කතාව කෙන් ලියූ නම් චීන ජාතික ලේඛකයාගේ ‘ද පේපර් මෙනාජ්රි‘ නම් කෙටිකතාවයි. මායා යථාර්ථවාදය භාවිත කරමින් ලියා ඇති මේ කෙටිකතාව, අවසානයේදී අපව පත්කරන කම්පනය මෙපමණ යැයි කියන්නට නොහැකි තරම්ය. නාමාවලියකින් ඇමරිකන් සැමියෙකු හා විවාහ වී ඇමරිකාවට පැමිණෙන චීන කාන්තවකගේ සහ ඇගේ පුත්‍රයා අතර දෝලනය වන කතාව තුළ ඇමරිකානු සංස්කෘතියට නතුවන පුත්‍රයා මවගේ චීන සම්බළුයට වෛර කරන්නට පටන් ගන්නා ආකාරය සහ ඒ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම්වල කම්පනය මවට දැනෙන ආකාරය මැනවින් සටහන් කර ඇති මේ කතාව නෙතට කඳුළක් නොමැතිව කියවීම අපහසුය. 

සමස්ත කෘතියම මෙවැනි පුළුල් පරාසයක විහිදුණු කෙටිකතා වලින් පෝෂණය වී තිබීම නිසා එකකට එකක් නොදෙවෙනි කියවීමේ අත්දැකීමක් ලබාදෙන්නට එය සමත්ය. කෙටිකතාවට ප්‍රිය නොකරන පාඨකයෙකුට පවා මෙය ග්‍රහණය කරගන්නට හැකියාව පවතී.