සිය භූමිකාව ඉටු කිරීමේ දී සාහිත්‍යකාරයා, නබොකොව් වැනි සිනා ගන්වන තරමේ වාසනාවන්තයකු නොවේ නම්, ඔහු ඒ භූමිකාව ඉටු කරන්නට වුවමනා සිත කය දෙක පවත්වා ගෙන යන්නට වුවමනා ආර්ථිකයක ද්‍රව්‍යමය අතිරික්තය සහ විවේකයේ මානසික අතිරික්තය වුවමනා කෙනෙකි. ලේඛකයින්ට චරිතාපදානයක් කියා දෙයක් තිබේ නම් එය සකස් වන්නේ එමඟිනි. මාර්ටින් අමිස් ගෙනහැර දක්වන පරිදි, දැනටමත් අනාථ වී තිබෙන චරිතාපදාන මූලධර්ම යුග්මය, එනම්, ‘ලේඛකයකු ලියූවේ මන්ද? ලියූවේ කුමක් ද?’ යන්න නැවත කියවිය යුතු වන්නේ ඒ පසුතලය තුළ ය. Continue reading වර්තමාන සිංහල සාහිත්‍ය අධ්‍යාපනයට මඟ හැරෙන සාහිත්‍යකරුවාගේ සමාජයීය හා ආත්මීය භූමිකාව (III කොටස)

රුසියානු සාහිත්‍යය විචාරය තුළ මේ ගැටළුව විස‍ඳෙන්නේ ඉතාමත් අපූරු ආකාරයකට ය. එහි දී තොල්ස්තෝයි ද? දොස්තොයෙව්ස්කි ද? යන ප්‍රශ්නය, ජර්මානු සාහිත්‍ය චින්තක ජෝර්ජ් ස්ටයිනර් මතු කර දෙයි. ඒ නිසා ඒ ලේඛකයින් දෙදෙනාගෙන් කිසිවෙක් අග්‍රස්ථානයට පත් නොවේ. සාපේක්ෂ අගය සාහිත්‍ය සහෝදරත්වයේ අංගයකි. Continue reading වර්තමාන සිංහල සාහිත්‍ය අධ්‍යාපනයට මඟ හැරෙන සාහිත්‍යකරුවාගේ සමාජයීය හා ආත්මීය භූමිකාව (II කොටස)

අද මෙරට සාහිත්‍ය කලාව විනෝදකාමී වෙමින් හා විනෝද කර්මාන්තයේ සුරතලා වෙමින් මහජන විඥානයේ සාලයට පැමිණෙන්නට උත්සාහ කරයි. එය එක පැත්තකින් ජනතාවාදී වෙන්නට කැමති අතර ඒ ජනතා රූපය අද ‘කැරිස්මැටික ජනකාන්ත අනෙකා’ බවට පත් වෙමින් තිබේ. Continue reading වර්තමාන සිංහල සාහිත්‍ය අධ්‍යාපනයට මඟ හැරෙන සාහිත්‍යකරුවාගේ සමාජයීය හා ආත්මීය භූමිකාව

සමන් පුෂ්පකුමාර අතින් අභිනන්දනය කෙරෙන ෆ්‍රෑන්ක්ෆර්ට් ගුරුකුලයේ හේගලියානු විශද වීම මඟින් සාහිත්‍යය හෝ කලාව හෝ සාක්ෂාත් කර ගන්නට නොහැකි එකක් බවට පත් කිරීමත්, නූතනවාදය ප්‍රතිගාමී එකක් – රෝග ලක්ෂණයක් – සංස්කෘතික අර්බුදයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සැලකීමත් විවේචනයට ලක් කළ යුතු අතර, නූතනවාදී වියමන තව දුරටත් කලා වස්තුවක් නොවී පාරිභෝගික භාණ්ඩයක් වීමේ ඉරණම පිළිබඳ සංකල්පනය ගැන තව දුරටත් අර්චනවාදී නොවන විවේචනශීලී ආස්ථානයක් ගැනීම සිදු කළ යුතු වේ. Continue reading සමන් පුෂ්පකුමාරගේ “හෙගල්: විස්තරාත්මක හැඳින්වීමක්” ඔස්සේ කලාව සහ  කලා විචාරය වෙත ආපසු යාම (II කොටස)

“කොන්කරනව තරන් තවත් ලොකු පාරක් නැහැයි සෙදෝනා හිතුවා. කොන්කරලා, රොඩ්ඩක් වාගෙ අතුගාලා දාලා උන් එකතු වෙලා කනවා. බොනවා. කතා කරනවා. සෙදෝනා එළියේ. කුණු ගොඩේ නිල මැස්සෝ එක්ක.” Continue reading සෙදෝනා

කුරුල්ලාගේ පියාසැරිය බිරිඳගේ නිදහස සඳහා ඇති හදිසි අවශ්‍යතාවයට සමාන්තරය. ඇගේ ස්වාමිපුරුෂයා ඇයව කූඩුකර ගෘහාශ්‍රිත කිරීමට උත්සාහ දරන විට ඇයට ඉන් පළායාමක් නොමැත. ඒ සමගම ඈ සතු පියාසර කිරීමේ  සහජ ආශාව  ක්‍රමක්‍රමයෙන් වියැකී යනු ඇත. ඔහුගේ තේ වලට සකුරු එක්කර නියමිත වේලාවට විටමින් බෙහෙත් ලබාදීමෙන් ඔහුට ඇය නිතිපතා හා සදාකාලිකව සේවය කරනු ඇතැයි ඔහු අපේක්ෂා කරයි. Continue reading පුරුෂමූල ආස්ථාන මත හෙලන මිටි පහරක්

එහි ‘හෙගල් වෙත ආපසු යාම’ නම් හැඳින්වීම ආරම්භයේ දී ම කතුවරයා පවසන්නේ, අනෙකුත් දාර්ශනික පද්ධති මතුකර ගැනීමට නම් ‘හෙගලියානු බූවල්ලාගෙන්’ ගැලවීම මේ මොහොතේ අත්‍යාවශ්‍ය කටයුත්තක් වන බව යි. මෙය ස්වයං – ප්‍රතිවිරෝධී උපන්‍යාසයක් වන්නේ කතුවරයාගේ දැවැන්ත ප්‍රයත්නය ම වන්නේ හෙගල් හඳුන්වා දීමවන නිසා පමණක් නොවේ; මෙරට දේශපාලන කතිකා ක්ෂේත්‍රයේ මුඛ්‍ය තේමාව වූ මාක්ස්වාදය සම්බන්ධයෙන් හෙගල් විසින් ඉටු කරන ලද කාර්යය නිසා කතුවරයාගේ ‘හෙගලියානු බූවල්ලාගෙන් ගැලවීමේ උපන්‍යාසය,’ මෙරට දේශපාලන කතිකාවෙන් ගැලවීමේ ප්‍රති – හෙගලියානු පලායාමක් යෝජනා කරන බැවිනි. Continue reading සමන් පුෂ්පකුමාරගේ “හෙගල්: විස්තරාත්මක හැඳින්වීමක්” ඔස්සේ කලාව සහ කලා විචාරය වෙත ආපසු යාම   

අචෙබේ සරල නමුත් විචිත්‍රවත් භාෂාවක් භාවිත කරන කතුවරයෙකි.  ඔහුගේ වාග් ශෛලියේ ඉග්බෝ හිතෝපදේශ සහ ජනප්‍රවාද ඇතුළත් වන අතර, නවකතාව අව්‍යාජ යැයි හැඟෙන ලෙස ඉග්බෝ ජීවන රටාව පිළිබඳ ගැඹුරු අවබෝධයක් පාඨකයන්ට ලබා දෙයි. ඒ අතරම, අචෙබේ ඉග්බෝ සමාජය තුළ ඇති අඩුපාඩු සහ යටත්විජිතවාදයේ විනාශකාරී බලපෑම් යන ද්විකාරණයන්ම විවේචනය කරයි. Continue reading යටත්විජිතහරණයට මගපෙන්වන සූක්ෂ්ම ප්‍රවේශයක්

චිත්‍ර කලා විචාරකයා අත්විඳින ඒ අනිවාර්ය අපහසුතාවන් අමතක කර දමන්නේ අනෙක් කිසිදු සංඥා පද්ධතියකට (system of signs) තවත් සංඥා පද්ධතියක් ගැන කතා කරන්නට නුපුළුවන් වන අතරේ හුදෙක් භාෂාව මඟින් ම පමණක් එය කරන්නට පුළුවන් වීමේ උද්දාමය මඟිනි. චිත්‍ර කලා විචාරයේ යතුර මෙන් ම උගුල ද ඇත්තේ මෙහි බව සිතමි. Continue reading සෞන්දර්යේ අවශ්‍යතාව හා “සුන්දරත්වයට පසු කලාව”

කතාව තුළ කුලය යන සාධක ඉස්මතු කරන්නේ කරුපන් මාමා නම් චරිතය කේන්ද්‍රකරගෙන. අර්ජුන් කරුපන්ට ‘කරුපන් මාමා’ ලෙස ආමන්ත්‍රණය කරනවා. අඩු කුලයක උපන් කරුපන්ට මෙම ආමන්ත්‍රණය විස්මය දනවන්නක් වෙනවා. එහි භයානක වටපිටාව දකිනවා. ආගම තුළින් ද සමාජය තුළින් තුළින් ද මෙයට එල්ලවන අනේකවිද ප්‍රතිවිපාක කරුපන් අර්ජුන්ට පැහැදිලි කරනවා. Continue reading සුඛාන්තන් මන්දිරයේ සංක්‍රාන්තිය

කෘතියේ එන ‘එකට එක’ හා ‘මී පැණි මුට්ටියට වහ වැටුණු හැටි’ යන කතා තුළින් එක ඉක්ක්‍යු සං නම් සාමණේර භික්ෂුවගේ කතා හමුවේ. මේ තුළ සෙන් කතාවල ආභාසයත්, මහායාන දර්ශනයේ පිළිබිඹුවක් ද දැක ගත හැක. Continue reading ජපන් සංස්කෘතියට එබෙන කවුළුව

ලාංකේය සමාජ සහ සංස්කෘතික ව්‍යුහය තුළ ප්‍රේමය සහ ලිංගිකත්වය කියවාගන්නා ආකාරය එකිනෙකට වෙනස් ය. ගතානුගතික සංස්කෘතික සමාජය තුළ ප්‍රේමය උතුම්කොට සලකමින් පූර්ව-වෛවාහක ලිංගික සේවනය ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, කාන්තාවකගේ කන්‍යාභාවය කෙරෙහි වැඩි සැලකිල්ලක් දැක්වූ බව දැකිය හැකිය. වර්තමාන සමාජය තුළ ද අඩු වැඩි වශයෙන් මෙකී ලක්ෂණය පවතින බව දැකිය හැකි මුත් අද වන විට ප්‍රේමය හුදෙක් ලිංගික ගණුදෙනුවකට සීමාවූවක් බවට පත් ව ඇත. Continue reading “කන්දක් සේමා”: විවාහය පිළිබඳ සමාජ කතිකාවතක්

ඇයගේ නවකතාවල මා දකින තවත් විශේෂත්වයක් වන්නේ ඥාති සම්බන්ධතා නොපවතින බාහිර පුද්ගලයින් නවකතාවේ ප්‍රධාන චරිතවලට සමීපවන ආකාරය පෙන්නුම් කිරීමයි. අප එදිනෙදා ජීවිතය ගත කරද්දී පවා ඔබටද මෙවන් අත්දැකීම් පවතිනවාට සැක නැත. ස්වකීය පවුලේ සහ ඥාති හිතමිත්‍රාදීන් පසෙක සිටියදී, තමන්ගේ පවුලේ අය මෙන් සලකන සද්ගුණවත් මිනිස්සු මේ සමාජයේ කොතෙකුත් ඉන්නවා. Continue reading සඳට රහසක් කියූ මව

මහලු මිනිසා සහ බල්ලා යනු චරිත පමණක් නොව මානව ගුණාංගවල ප්‍රතිමූර්තියකි. මහලු මිනිසා විඳදරාගැනීම, අධිෂ්ඨානය සහ පරාර්ථකාමීත්වය නියෝජනය කරන අතර බල්ලා පක්ෂපාතීත්වය සහ ජීවිතයට අරුතක් ලබා දෙන චිත්තවේගීය සම්බන්ධතාවය සංකේතවත් කරයි. දෙදෙනා අතර ඇති සම්බන්ධය මුදු මොළොක් හා ගැඹුරින් චලනය වන අතර, ජීවිතයේ දුෂ්කරතා හරහා අපව නඩත්තු කරන අත්‍යවශ්‍ය බලවේගයක් ලෙස සහචරය නිරූපණය කරයි. Continue reading බලාපොරොත්තුව, අධිෂ්ඨානය සහ ආදරයේ කල්පවත්නා බලය

මගියා නවකතාවෙන් විවරණය කරන්නේ දේවාන් නැමැති ප්‍රේමවන්තයාගේ ජීවන අන්දරයයි. දේවාන් ප්‍රේම කළේ තම පෙම්වතියට පමණක් නොවේ. තම බිරිඳට ද පමණක් නොවේ. තම දරු මුණුපුරන්ට ද පමණක් නොවේ. මුළු මහත් සමාජයටම ඔහු ප්‍රේම කළ’යුරු මගියා අපට අපූරුවට හෙළිදරව් කරයි. Continue reading “මගියා” සමඟ  මගියෙකුව

නවකතාව පුද්ගලික පක්ෂපාතිත්වය සහ දේශපාලන රාජකාරිය අතරවන ඝට්ටනය  ගවේෂණය කරයි. නිඛිල් සමඟ බිමලාගේ සබඳතාවය ජාතිකවාදී අරමුණට සම්බන්ධ වීමෙන් පරීක්ෂාවට ලක් වන අතරම, ඇගේ අභ්‍යන්තර අරගලය පුද්ගලික සහ දේශපාලන පක්ෂපාතීත්වය අතර ප්‍රබල ගැටුමක් සඳහා රූපකයක් බවට පත්වෙයි. නිඛිල්ගේ චිත්තවේගීය පාවාදීම නොතකා බිමලා කෙරෙහි ඇති නොසැලෙන ආදරය, සන්දීප් විසින් ඔහුගේ දේශපාලන වාසි තකා ඇගේ හැඟීම් නරුම ලෙස හසුරුවා ගැනීම හා වෙනස් වේ. Continue reading රවීන්ද්‍රනාත් තාගෝර්ගේ “ද හෝම් ඇන්ඩ් ද වර්ල්ඩ්” කෘතිය පිළිබඳ විමසුමක්

ග්‍රාමීය ජන ජීවිතයේ අපූරු නවාතැන් රැසක් රසවත් පරිච්ඡේද කිහිපයක් ඔස්සේ චුට්ටා තුළින් නිරූපණය කෙරේ. කතුවරයා, දරිද්‍රතාවය විසින් යටත් කරගන්නා ලද චුට්ටාගේ පවුල තුළ සිදුවන අනේකවිධ හැලහැප්පීම් ඉදිරිපත් කරන්නේ ඉතා රසවත් සරල භාෂාවකිනි. Continue reading නොලියැවුණු වීරයන්ගේ කතාව

මෙහිදී සසඳරාගේ අප්පච්චි පවසන ප්‍රකාශය සමග කෙනෙකුට එකඟ විය හැකි අතර කෙනෙකුට එයට එකඟ නොවී ප්‍රශ්න කිරීමටද හැකිය. පුද්ගලයින් වශයෙන් තනි තනි ව්‍යායාම ඔස්සේද රටක් මෙන්ම පොදු සමාජ ආකල්පද වෙනස් කළ හැකි බව පිළිගත හැකිය. නමුත් එය හුදෙක් හුදෙකලාවම සිදු කළ නොහැකි කටයුත්තකි. තනි තනි පුද්ගලයින් වශයෙන් සමාජයක් වෙනස් කරන්නටද යම්කිසි පුද්ගල කණ්ඩායමක එකමුතුවක් අවශ්‍ය වේ. Continue reading විශ්වය පුරා සැරිසරන ආදරය

මෙසේ ඉතාමත් අසීරු, දුක්ඛිත අඩියක පැවැති, ගෝලීය ආර්ථිකය තුළ කිසිවෙකුත් ගණන් නොගන්නා තත්ත්වයක තිබූ කුඩා දූපත් රාජ්‍යය, වර්තමානය වන විට ගෝලීය ආර්ථිකයේ ශක්තිමත්ම දැවැන්තයෙකු ලෙසින් වර්ධනය කරන්නට, ගන්නට සිදුවූ තීරණයන්, ජනතාවට කරන්නට වූ කැප කිරීම්, ලී ක්වාන් යූ මෙම කෘතිය තුළ විදහා දක්වයි. Continue reading වෘතාන්තගත නායකයෙකුගේ සැබෑ කතාව – ලී ක්වාන් යූ

ප්‍රංශයේ පමණක් නොව මෙම කාරණය පොදුවේ සෑම ප්‍රභූ පිරිසක් සතුවම පවතින පොදු කරුණකි. නමුත් විපතකට පත් වූ අවස්ථාවකදී සමාජ ස්තරායන කරුණු වියැකී යාම ආයාසයකින් තොරව සිදු වන්නකි. මුලදී යම් අකැමැත්තක් පෑවද, අවසානයේ තෙල් බෝලය සමග ආහාර ගැනීමට ප්‍රභූ පිරිස පෙලඹෙන්නේද එබැවිනි. නමුත් එම සාමානාත්මතාව පිළිබඳ හැඟීම ප්‍රභූන් තුළ පවතින්නේ දියෙහි එබූ රබල් බෝලයක් පරිද්දෙනි. Continue reading ප්‍රංශ-ජර්මානු යුද්ධයට මැදි වූ පරිත්‍යාගයක ශාපය

දෛනික ජීවිතය ගෙවුණේ සමහර සතිඅන්ත යාපනයට යමින් තොරතුරු සොයමින් අදාළ පුද්ගලයන් විමසමින් ගෙවිල ගියා. හැබැයි හැම රැයක්ම ගෙවල දැම්මේ මේ සඳහා තොරතුරු හොයන්න වෙහෙසෙමින් හා නිර්මාණකරණයේ යෙදෙමින්. සමහරවිට මම පාන්දර හතර පහ වෙනතුරු කියෙව්වා, වැඩ කරා. විදේශයන්හි ජීවත්වන ඇතැම් පුද්ගලයන් හා සම්බන්ධ වෙමින් තොරතුරු විමසමින් සමහර රාත්‍රීන් නිදිවර්ජිතව ඉන්න වුණා. Continue reading “මුලින් මම බය වුණා මේ මාතෘකාව මොන විදියට පාඨකයා භාරගනීද කියල” – සඳරැසී සුදුසිංහ.